Μονάδα Εργαστηριακής Επιτήρησης Παρασιτικών και Τροπικών Λοιμώξεων

Προσωπικό

Η βασική ερευνητική ομάδα της Μονάδας Ιατρικής Εντομολογίας αποτελείται από τους:

Πατσουλά Ελένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παρασιτολογίας και Εντομολογίας της Δημόσιας Υγείας του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, με ερευνητικό αντικείμενο στους παράγοντες που ενοχοποιούνται για παρασιτικά και τροπικά νοσήματα, την εργαστηριακή διερεύνηση περιστατικών ελονοσίας με σύγχρονες μεθόδους, τη μελέτη του πληθυσμού των αρθροπόδων και κυρίως των κουνουπιών στην Ελλάδα καθώς και των νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές. Η Δρ. Πατσουλά Ελένη είναι η Επιστημονικά Υπεύθυνη των Μονάδων Εργαστηριακής επιτήρησης παρασιτικών και τροπικών λοιμώξεων και Ιατρικής Εντομολογίας.

Παπαβασιλόπουλος Βασίλειος, Ιατρός-Βιοπαθαλόγος, Υγιεινολόγος (ΕΔΙΠ), διδάκτορας του ΕΚΠΑ (Νοσηλευτική), κάτοχος δύο Msc, στη Διαχείριση Κρίσεων Μαζικών Καταστροφών και Επειγουσών Καταστάσεων και στην Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και Πρόληψης Ψυχιατρικών Διαταραχών από το ΕΚΠΑ. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των παθογόνων παραγόντων που σχετίζονται με παρασιτικά και τροπικά νοσήματα, σε θέματα ταξιδιωτικής ιατρικής και στη διάγνωση της ελονοσίας. Επίσης, συμμετέχει ενεργά στο διδακτικό, και λοιπό εργαστηριακό και ερευνητικό έργο.

Νικόλαος Τέγος, Βιολόγος (ΕΔΙΠ), διδάκτορας του ΕΚΠΑ (Ιατρική), με ερευνητικά ενδιαφέρονται που περιλαμβάνουν την εφαρμογή μοριακών πρωτοκόλλων στη μελέτη παράσιτων και εντόμων ιατρικού ενδιαφέροντος, ελονοσίας και διερεύνηση νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές. Συμμετέχει ενεργά στο διδακτικό, και λοιπό εργαστηριακό και ερευνητικό έργο. Είναι άριστος γνώστης των απαιτήσεων του διεθνούς προτύπου ΕΛΟΤ EN ISO 15189:2012 και υπεύθυνος ποιότητας του Κ.Α. Ελονοσίας.

Μπίμπα Αναστασία (Παρασκευάστρια) (Αίτηση ΕΤΕΠ) με ειδικότητα Βοηθών Ιατρικών και Βιολογικών Εργαστηρίων. Συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα που αναπτύσσει το εργαστήριο και εκτελεί όλες τις κλασσικές τεχνικές που αφορούν στη διερεύνηση παρασιτικών λοιμώξεων και κυρίως στη μικροσκοπική ταυτοποίηση των πλασμωδίων της ελονοσίας και στη βασική διαχείριση των διαδικασιών διαπίστευσης εργαστηρίου (ISO). Επίσης επικουρεί στο εργαστηριακό σκέλος των μαθημάτων και στην εργαστηριακή εκπαίδευση Ιατρών Βιοπαθολόγων σε θέματα διάγνωσης παρασίτων και κυρίως της ελονοσίας.

Η Μονάδα Εργαστηριακής Επιτήρησης Παρασιτικών και Τροπικών Λοιμώξεων

έχει ως σκοπό την μελέτη των παρασίτων και λοιμογόνων παραγόντων στον πληθυσμό οι οποίοι ενοχοποιούνται για τροπικά νοσήματα στοχεύοντας στην έγκαιρη ανίχνευση τους μέσω της πραγματοποίησης ταυτοποιήσεων των παρασίτων με συμβατικές και μοριακές μεθόδους αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR). H Μονάδα εργαστηριακής επιτήρησης παρασιτικών και τροπικών λοιμώξεων αποτελεί φυσική συνέχεια του Εργαστηρίου Παρασιτολογίας, Εντομολογίας και Τροπικών Νοσημάτων που λειτουργούσε στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας μέχρι την ένταξή της στο Πα.Δ.Α. ως Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας το οποίο αποτελεί οιωνοί καθολικό διάδοχό της (Ν. 4610/2019, Μέρος Β, Κεφ. Α, Άρθρα; 57,58). Μετά από την ίδρυση της Υγειονομικής Σχολής Αθηνών, μια από τις πρώτες έδρες ήταν αυτή της Ελονοσιολογίας και Νοσημάτων των Θερμών Χωρών. Αργότερα λειτούργησαν ως χωριστές έδρες οι αντίστοιχες Παρασιτολογίας και Ελονοσιολογίας – Τροπικών Νόσων. Το 1970-71 για τις ανάγκες διδασκαλίας με το Εκπαιδευτικό πρόγραμμα διαμορφώθηκε σαν “Τροπική Ιατρική και Υγιεινή, Παρασιτολογία και Ιατρική Εντομολογία” και με το Προεδρικό Διάταγμα 1233/81 καθιερώθηκε η Έδρα “Παρασιτολογίας, Εντομολογίας και Τροπικών Νόσων”. Στόχος της Έδρας στην αρχή ήταν η αντιμετώπιση της ελονοσίας και το Τμήμα αυτό της Σχολής ήταν ο πυρήνας του ανθελονοσιακού αγώνα στην Ελλάδα. Μετά από την εκρίζωση της ελονοσίας ο Τομέας ασχολήθηκε με τη διερεύνηση των κυριοτέρων παρασιτώσεων στη χώρα μας και με την επιδημιολογία, καταπολέμηση και εκρίζωση των μεταδιδόμενων με αρθρόποδα νοσημάτων. Μέχρι την ένταξη της ΕΣΔΥ στο Πα.Δ.Α, ο Τομέας δραστηριοποιήθηκε σε θέματα έγκαιρης ανίχνευσης  παρασίτων στον ελληνικό πληθυσμό, σε ταξιδιώτες και μετανάστες, λοιμογόνων παραγόντων που ενοχοποιούνται για τροπικά νοσήματα καθώς και με εφαρμοσμένη έρευνα σε θέματα παρασιτώσεων

Στη Μονάδα εργαστηριακής επιτήρησης παρασιτικών και τροπικών λοιμώξεων πραγματοποιείται εκπαίδευση σε ιατρούς, βιολόγους, τεχνολόγους ιατρικών εργαστηρίων στην εργαστηριακή διάγνωση παρασίτων. Επίσης, η Μονάδα συνεργάζεται στενά με τον Ε.Ο.Δ.Υ. (Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας) καθώς και με διεθνείς φορείς (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νόσων), σε θέματα που αφορούν σε αναδυόμενα στον Ελληνικό χώρο παρασιτικά και τροπικά νοσήματα, γνωμοδοτώντας προς τον Υπουργό Υγείας (Ν. 4610/2019, Μέρος Β, Κεφ. Α, Άρθρο 57, παρ.5). Η Μονάδα ασχολείται επίσης με την επιτήρηση και καταγραφή τροπικών νοσημάτων μεταναστών και ταξιδιωτών. Το μεταβαλλόμενο φάσμα των παρασιτικών νοσημάτων, η ενοχοποίηση νέων παρασίτων για πρόκληση νοσημάτων σε ανθρώπους, τα προβλήματα εισαγομένων κρουσμάτων και η ευχερής επικοινωνία με χώρες όπου ενδημούν παρασιτικά και τροπικά νοσήματα συνθέτουν σήμερα το πλαίσιο των ενδιαφερόντων της Μονάδας.

Κέντρο Αναφοράς Ελονοσίας

Στη Μονάδα Εργαστηριακής Επιτήρησης Παρασιτικών και Τροπικών Λοιμώξεων  εντάσσεται και λειτουργεί το Κέντρο Αναφοράς Ελονοσίας, το οποίο καλύπτει σε εθνικό επίπεδο τη διερεύνηση της ελονοσίας. Το Κέντρο ιδρύθηκε με το Π.Δ 1233/1981, Άρθρο 4, παρ. 2, και πλέον λειτουργεί σύμφωνα τον Ν. 4610/2019, Άρθρο 58, Παρ. 1  και τον Ν.4600/2019, Άρθρο 59, Παρ.1., περί αναγνώρισης των εργαστηρίων της Εθνικής  Σχολής Δημόσιας Υγείας (Ε.Σ.Δ.Υ.) ως Κέντρα Αναφοράς για συγκεκριμένα νοσήματα.

Το Κέντρο Αναφοράς Ελονοσίας είναι υπεύθυνο για την επαγρύπνηση, πρόληψη, και έγκαιρη διάγνωση της ελονοσίας στη χώρα, πραγματοποιώντας τον εργαστηριακό έλεγχο για τη διάγνωση της ελονοσίας με: α) κλασσική μικροσκόπηση, β) γρήγορο διαγνωστικό τεστ (Rapid diagnostic test), γ) μοριακό έλεγχο με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) και πραγματικού χρόνου (real-time PCR) καθώς και γονοτύπηση θετικών δειγμάτων με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης για επιδημιολογική μελέτη των περιστατικών. Το Κέντρο Αναφοράς Ελονοσίας είναι διαπιστευμένο από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) με το διεθνές πρότυπο ISO 15189:2012, για την πραγματοποίησή των ως άνω τεχνικών (Aρ. Πιστοποιητικού 1136/2018), http://www.esyd.gr/portal/p/esyd/el/showOrgInfo.jsp?id=216269.

Αντιπροσωπευτικές δημοσιεύσεις

  1. Papavasilopoulos V, Pitiriga V, Birbas K, Elefsiniotis J, Bonatsos G, Tsakris A. Soil contamination by Toxocara canis and human seroprevalence in the Attica region, Greece. Germs. 2018 Sep 3;8(3):155-161. doi: 10.18683/germs.2018.1143. eCollection 2018 Sep.
  2. Spanakos G, Snounou G, Pervanidou D, Alifrangis M, Rosanas-Urgell A, Baka A, Tseroni M, Vakali A, Vassalou E, Patsoula E, Zeller H, Van Bortel W, Hadjichristodoulou C; Genetic Spatiotemporal Anatomy of Plasmodium vivax Malaria Episodes in Greece, 2009-2013. MALWEST Project. Emerg Infect Dis. 2018 Mar;24(3):541-548. doi: 10.3201/eid2403.170605.
  3. Patsoula E, Vakali A, Balatsos G, Pervanidou D, Beleri S, Tegos N, Baka A, Spanakos G, Georgakopoulou T, Tserkezou P, Van Bortel W, Zeller H, Menounos P, Kremastinou J, Hadjichristodoulou C. West Nile Virus Circulation in Mosquitoes in Greece (2010-2013). Biomed Res Int. 2016;2016:2450682. doi: 10.1155/2016/2450682. Epub 2016 May 12.
  4. Tsiodras S, Pervanidou D, Papadopoulou E, Kavatha D, Baka A, Koliopoulos G, Badieritakis E, Michaelakis A, Gavana E, Patsoula E, Tsimpos I, Gioksari T, Kyriazopoulou E, Vakali A, Pavli A, Maltezou HC, Georgakopoulou T, Hadjichristodoulou C, Kremastinou J, Papa A. Ιmported Chikungunya fever case in Greece in June 2014 and public health response. Pathog Glob Health. 2016 Mar;110(2):68-73. doi: 10.1080/20477724.2016.1176311. Epub 2016 May 9.
  5. Papavasilopoulos V, Bonatsos G, Elefsiniotis I, Birbas C, Panagopoulos P, TrakakisE. Seroepidemiological investigation of Toxocara canis in a female Greek pregnant population in the area of Athens. ClinExpObstet Gynecol. 2016;43(3):384-7.
  6. Tseroni M, Pervanidou D, Tserkezou P, Rachiotis G, Pinaka O, Baka A, Georgakopoulou T, Vakali A, Dionysopoulou M, Terzaki I, Marka A, Detsis M, Evlampidou Z, Mpimpa A, Vassalou E, Tsiodras S, Tsakris A, Kremastinou J, Hadjichristodoulou C; MALWEST Project. Field application of SD bioline malaria Ag Pf/Pan rapid diagnostic test for malaria in Greece. PLoS One. 2015 Mar 24;10(3):e0120367. doi: 10.1371/journal.pone.0120367
  7. Artemiadis AK, Nikolaou G, Kolokythopoulos D, Tegos N, Terentiou A, Triantafyllou N, Papanastasiou Visceral leishmaniasis infection in a fingolimod-treated multiple sclerosis patient.I.MultScler. 2015 May;21(6):795-6. doi: 10.1177/1352458514555788. Epub 2014 Nov 28. 1.
  8. Spanakos G, Alifrangis M, Schousboe ML, Patsoula E, Tegos N, Hansson HH, Bygbjerg IC, Vakalis NC, Tseroni M, Kremastinou J, Hadjichristodoulou C. Genotyping Plasmodium vivax isolates from the 2011 outbreak in Greece. Malar J. 2013 Dec 27;12:463. doi: 10.1186/1475-2875-12-463.
  9. Marka A, Diamantidis A, Papa A, Valiakos G, Chaintoutis SC, Doukas D, Tserkezou P, Giannakopoulos A, Papaspyropoulos K, Patsoula E, Badieritakis E, Baka A, Tseroni M, Pervanidou D, Papadopoulos NT, Koliopoulos G, Tontis D, Dovas CI, Billinis C, Tsakris A, Kremastinou J, Hadjichristodoulou C; Malwest Project, Vakalis N, Vassalou E, Zarzani S, Zounos A, Komata K, Balatsos G, Beleri S, Mpimpa A, Papavasilopoulos V, Rodis I, Spanakos G, Tegos N, Spyrou V, Dalabiras Z, Birtsas P, Athanasiou L, Papanastassopoulou M, Ioannou C, Athanasiou C, Gerofotis C, Papadopoulou E, Testa T, Tsakalidou O, Rachiotis G, Bitsolas N, Mamouris Z, Moutou K, Sarafidou T, Stamatis K, Sarri K, Tsiodras S, Georgakopoulou T, Detsis M, Mavrouli M, Stavropoulou A, Politi L, Mageira G, Christopoulou V, Diamantopoulou G, Spanakis N, Vrioni G, Piperaki ET, Mitsopoulou K, Kioulos I, Michaelakis A, Stathis I, Tselentis I, Psaroulaki A, Keramarou M, Chochlakis D, Photis Y, Konstantinou M, Manetos P, Tsobanoglou S, Mourelatos S, Antalis V, Pergantas P, Eleftheriou G. West Nile virus state of the art report of MALWEST Project. Int J Environ Res Public Health. 2013 Dec 2;10(12):6534-610. doi: 10.3390/ijerph10126534. Review.
  10. Vakali A, Patsoula E, Spanakos G, Danis K, Vassalou E, Tegos N, Economopoulou A, Baka A, Pavli A, Koutis C, Hadjichristodoulou C, Kremastinou T. Malaria in Greece, 1975 to 2010. Euro Surveill. 2012 Nov 22;17(47). pii: 20322.
  11. Papadogiannakis E, Spanakos G, Kontos V, Menounos PG, Tegos N, Vakalis N. Molecular detection of Leishmania infantum in wild rodents (Rattusnorvegicus) in Greece. Zoonoses Public Health. 2010 Dec;57(7-8):e23-5. doi: 10.1111/j.1863-2378.2009.01264.x.
  12. Menounos PG, Spanakos G, Tegos N, Vassalos CM, Papadopoulou C, Vakalis NC Direct detection of Blastocystis sp. in human faecal samples and subtype assignment using single strand conformational polymorphism and sequencing. Mol Cell Probes. 2008 Feb;22(1):24-9. Epub 2007 Jul 1
  13. Spanakos G, Piperaki ET, Menounos PG, Tegos N, Flemetakis A, Vakalis NC Detection and species identification of Old World Leishmania in clinical samples using a PCR-based method. Τrans R Soc Trop Med Hyg. 2008 Jan;102(1):46-53. Epub 2007 Jul 31.
  14. Spanakos G, Tzanetou K, Miltsakakis D, Patsoula E, Malamou-Lada E, Vakalis NC. Genotyping of pathogenic Acanthamoebae isolated from clinical samples in Greece–report of a clinical isolate presenting T5 genotype. Parasitol Int. 2006 Jun;55(2):147-9. Epub 2006 Feb 20.
  15. Patsoula E, Spanakos G, Sofianatou D, Parara M, Vakalis NC. A single-step, PCR-based method for the detection and differentiation of Plasmodium vivax and P. falciparum. Ann Trop Med Parasitol. 2003 Jan;97(1):15-21.
  16. Spanakos G, Patsoula E, Kremastinou T, Saroglou G, Vakalis N. Development of a PCR-based method for diagnosis of Leishmania in blood samples Mol Cell Probes. 2002 Dec;16(6):415-20.
  17. Vakalis N, Vougioukas N, Patsoula E, Spanakos G, Sioutopoulou DO, Vamvakopoulos NC. Genotypic assignment of infection by Dirofilariarepens.Parasitol Int. 2002 Jun;51(2):163-9.
  18. Evangelopoulos A, Spanakos G, Patsoula E, Vakalis N, Legakis N. A nested, multiplex, PCR assay for the simultaneous detection and differentiation of Entamoebahistolytica and Entamoebadispar in faeces.Ann Trop Med Parasitol. 2000 Apr;94(3):233-40.
  19. Vakalis N, Spanakos G, Patsoula E, Vamvakopoulos NC. Improved detection of Dirofilaria repens DNA by direct polymerase chain reaction. ParasitolInt. 1999 Aug;48(2):145-50.

Συνεργασίες σε Εθνικό και Διεθνές επίπεδο

Η Μονάδα Εργαστηριακής Επιτήρησης Παρασιτικών και Τροπικών Λοιμώξεων συνεργάζεται στενά με τις κλινικές των Πανεπιστημιακών και Γενικών Νοσηλευτικών ιδρυμάτων της χώρας, με τον Ε.Ο.Δ.Υ.(Γραφείο Νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές), τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα όλης της χώρας, ερευνητικά ινστιτούτα και άλλους φορείς σε θέματα που επιτηρεί εργαστηριακά  (ελονοσία, λοιπά πρωτοζωικά και ελμινθικά παρασιτικά νοσήματα). Επιπρόσθετα το επιστημονικό προσωπικό μετέχει σε Ειδικές Επιτροπές και Ομάδες εργασίας των Υπουργείων Υγείας και του ΕΟΔΥ.

Σε Διεθνές επίπεδο, συνεργάζεται με τον Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) και το ECDC (European Center for Diseases Control) και μετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα συνεργασίας. Επιπλέον, αποτελεί μέλος της Ομάδας Εργαστηρίων της Μικροβιολογίας της Δημόσιας Υγείας (Consortium), τα οποία συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης της Μικροβιολογίας της Δημόσιας Υγείας (European Public Health Microbiology, EUPHEM fellowship) με χρηματοδότηση του  Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (European Center for Disease Control and Prevention, ECDC) εκπαιδεύοντας Έλληνες και Ευρωπαίους υποτρόφους (EUPHEM fellows) στο πλαίσιο της διετούς  τους συμμετοχής στο εν λόγω πρόγραμμα.

Εγκαταστάσεις

Η Μονάδα Εργαστηριακής Επιτήρησης Παρασιτικών και Τροπικών Λοιμώξεων του Εργαστηρίου Επιτήρησης Λοιμωδών Νοσημάτων (ΕΕΛΝΟ) βρίσκεται σε οριοθετημένους εργαστηριακούς χώρους στο κτίριο Z 4 του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της Πανεπιστημιούπολης Αθηνών οι οποίοι είναι άρτια εξοπλισμένοι και πληρούν τους κανονισμούς λειτουργίας και ασφάλειας όπως προβλέπεται από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) και το διεθνές πρότυπο ISO 15189:2012, για την πραγματοποίησή των απαιτούμενων εργαστηριακών τεχνικών (Aρ. Πιστοποιητικού Κ.Α. Ελονοσίας 1136/2018).